Γενικά

Τα τεχνολογικά επιτεύγματα και η αξιοποίηση της αντίστοιχης τεχνολογίας κατά τις δεκαετίες ’70 και ’80, έθεσαν τα θεμέλια για τους υπολογιστές και την πληροφορική του σήμερα. Το 1971 κυκλοφορεί ο πρώτος εμπορικός μικροεπεξεργαστής στον κόσμο, ενώ μέχρι τα τέλη της ίδιας δεκαετίας, εμφανίστηκαν οι πρώτοι επιτραπέζιοι υπολογιστές. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, έγινε η επανάσταση των υπολογιστών σε Αμερική και Ευρώπη, με το ευρύ κοινό να «συναντά» για πρώτη φορά τους υπολογιστές της εποχής. Λίγο πριν, είχε ξεκινήσει και η επανάσταση της βιομηχανίας των Video Game. Παιχνιδομηχανές, Arcade και Home υπολογιστές, αποτελούσαν το βασικό εργαλείων των Gamer. Από την άλλη μεριά, ο προγραμματισμός γίνονταν σε γλώσσα BASIC, η οποία μεσουρανούσε εκείνη την εποχή και ήταν προεγκατεστημένη στη μνήμη ROM των Home υπολογιστών. Ήταν η εποχή των 8bit.

Γιατί η δεκαετία του 1980 είναι τόσο σημαντική;

• Ανακαλύψαμε για πρώτη φορά τους υπολογιστές (οικιακοί χρήστες)
• Σήμερα στο πανεπιστήμιο διδάσκεται η ίδια τεχνολογία, λόγω της απλότητας και της βασικής φιλοσοφίας λειτουργίας
• Σχεδιάστηκε ο πρώτος υπολογιστής, που μπήκε σε σχολείο
• Σχεδιάστηκε ο πρώτος μικροεπεξεργαστής τύπου ARM, που χρησιμοποιείται σήμερα στα κινητά τηλέφωνα
• Κάναμε τα πρώτα βήματα στην πληροφορική
• Τα videogames αλλά και τα αυτοσχέδια παιχνίδια (με ανάπτυξη κώδικα), μπήκαν σε κάθε σπίτι
• Για πρώτη φορά μπορούσε να χρησιμοποιηθεί υπολογιστής στην καθημερινότητα
• Οι οικιακοί υπολογιστές, προερχόντουσαν από τα χέρια ταλαντούχων σχεδιαστών και προγραμματιστών της εποχής (πολλοί ήταν αυτοδίδαχτοι), οι οποίοι άλλαξαν την ιστορία

Μορφή υπολογιστή της εποχής

Η εικόνα που ακολουθεί, δείχνει την τυπική σύνθεση ενός οικιακού υπολογιστή στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Ο υπολογιστής (πλακέτα με τον μικροεπεξεργαστή, τη μνήμη, κλπ) βρίσκονταν σε ένα πλαστικό περίβλημα το οποίο φιλοξενούσε και το πληκτρολόγιο. Η συσκευασία κατά την αγορά, περιείχε τον υπολογιστή, το τροφοδοτικό, το βασικό εγχειρίδιο προγραμματισμού, καθώς και 1-2 προγράμματα σε κασέτα (π.χ. πρόγραμμα επίδειξης και ένα παιχνίδι). Ο υπολογιστής δεν διέθετε οθόνη, ούτε μέσο αποθήκευσης. Η γλώσσα BASIC, ήταν ενσωματωμένη σε μια μνήμη ROM, έτσι ώστε, με την έναρξη λειτουργίας να είναι δυνατός ο άμεσος προγραμματισμός. Επειδή αυτοί οι υπολογιστές προορίζονταν για οικιακή χρήση και δεδομένου ότι η μόνη οθόνη σε ένα σπίτι ήταν η τηλεόραση, ο υπολογιστής υποστήριζε μόνο μια τέτοιου είδους σύνδεση. Από την άλλη μεριά, για το τρέξιμο προγραμμάτων, έπρεπε να γίνει η αντίστοιχη φόρτωση από κασέτα. Σε αυτή την περίπτωση, γινόταν χρήση του οικιακού κασετόφωνου, στο οποίο ακούγαμε μουσική στο σπίτι.

 

‘80s – Η σημαντική δεκαετία

(αποσπάσματα από το βιβλίο «Η θεμελίωση της πληροφορικής» τα οποία είναι διαθέσιμα και στο δείγμα του εκδότη)

Η δεκαετία του 1980 χαρακτηρίστηκε ως η πιο σημαντική, αφού τότε η τεχνολογία «δόθηκε» απλόχερα στον κόσμο. Για πρώτη φορά «συναντήσαμε» τους υπολογιστές, για πρώτη φορά τους χρησιμοποιήσαμε στην καθημερινότητα, για πρώτη φορά προγραμματίσαμε, για πρώτη φορά ανακαλύψαμε τη δομή τους και για πρώτη φορά «ανοίχτηκαν» νέοι δρόμοι διερεύνησης για μικρούς και μεγάλους (απλούς ανθρώπους αλλά και επιστήμονες). Εκείνη τη δεκαετία ήταν για όλους, τα πρώτα βήματα στην πληροφορική.

Οι «γνώσεις» της δεκαετίας του 1980, δεν είναι μόνο οι «πρώτες» γνώσεις, αλλά οι απαραίτητες γνώσεις για έναν επιστήμονα και μηχανικό, προκειμένου να κατανοήσει αυτά που μαθαίνει στο πανεπιστήμιο και να είναι σε θέση να διερευνήσει και από μόνος του τη «νέα» γνώση για τους υπολογιστές και την πληροφορική.

Η λίστα που ακολουθεί, δείχνει τα «θέματα» που έγιναν για «πρώτη φορά γνωστά ευρέως» τη δεκαετία του 1980, θέματα που πρέπει να «ανακαλύψουν» όλοι οι επιστήμονες και μηχανικοί σήμερα, για να είναι επιτυχημένοι.

• Οι πρώτοι οικιακοί υπολογιστές στην Ευρώπη
• Τι είναι ο υπολογιστής
• Οι υπολογιστές στην εκπαίδευση
• Υπολογιστής στο σπίτι
• Οι οραματιστές που «άλλαξαν» τον κόσμο
• Προγραμματισμός
• Διαγράμματα ροής
• Δομημένος προγραμματισμός
• Μαθαίνοντας μαθηματικά με τον υπολογιστή
• Επιστημονικές εφαρμογές
• Απεικόνιση μετρήσεων από αισθητήρες
• Σύνθετα ψηφιακά ολοκληρωμένα κυκλώματα
• Περιοδικά και Βιβλία για υπολογιστές
• Εκπαιδευτικό λογισμικό
• Παιχνίδια υπολογιστών
• Μικροεπεξεργαστές
• Emulators
• Monitor υπολογιστών
• Αποθηκευτικά μέσα (κασέτες, δισκέτες, σκληροί δίσκοι)
• Προγραμματισμός γραφικών – κινούμενα γραφικά
• Εκτυπωτές
• Παραθυρικό περιβάλλον
• Γραφικά χελώνας
• Μικροεπεξεργαστής ARM - Η βάση για τα κινητά τηλέφωνα
• Δομή υπολογιστή
• Διασύνδεση μικροεπεξεργαστή, μνήμης και μονάδων εισόδου/εξόδου
• Εσωτερική αρχιτεκτονική μικροεπεξεργαστή
• Ψηφιακά κυκλώματα που «οδήγησαν» στην τεχνολογία FPGA
• Συστήματα αρίθμησης (δυαδικό, δεκαεξαδικό)
• Προγραμματισμός μικροεπεξεργαστών
• Εκπαιδευτικά board μικροεπεξεργαστών
• Μέτρηση αναλογικών σημάτων

Ο Apple-I (1976, ιδρυτές της Apple: Steve Jobs και Steven Wozniak) αποτέλεσε τον πρώτο υπολογιστή που απευθυνόταν στο κοινό, δηλαδή χρήστες της αγοράς και «οικιακούς» χρήστες, ενώ το 1977 ο Apple-II γίνεται ο πρώτος υπολογιστής μαζικής παραγωγής. Η Αμερική έχει ήδη κάνει την «επανάσταση» της.


Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η Μεγάλη Βρετανία ήταν αυτή που αποτελούσε τη ναυαρχίδα της Ευρώπης στην παραγωγή υπολογιστών για το κοινό. Σε αντίθεση με την Αμερική όπου κυριαρχούσε η Apple, στην Ευρώπη υπήρχαν περισσότερες εταιρίες που λανσάρανε τα δικά τους μοντέλα στα πλαίσια σκληρού ανταγωνισμού.

Ο Σερ Clive Sinclair (γεννημένος το 1940) είναι ένα από τα πιο σημαντικά πρόσωπα στο χώρο της τεχνολογίας στη Μεγάλη Βρετανία, γνωστός για τη δουλειά του στα ηλεκτρονικά για καταναλωτές. Το 1961 ίδρυσε την εταιρία Sinclair Radionics στο Cambridge παράγοντας συστήματα ήχου, ραδιόφωνα, αριθμομηχανές και επιστημονικά όργανα.

Ήταν όμως οραματιστής και μπορούσε να προβλέψει το μέλλον. Από τότε μάλιστα, είχε σκεφτεί το ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Επειδή όμως, δεν μπορούσε να εξασφαλίσει επαρκή χρηματοδότηση για τη συνέχιση των προϊόντων του στην Radionics προς το τέλος της δεκαετίας του 1970, άρχισε να σκέφτεται πιο έντονα τα θέματα των υπολογιστών.

Ξεφυλλίζοντας ένα πρωινό τα περιοδικά των υπολογιστών, διαπίστωσε από τις διαφημίσεις ότι, το κόστος τους ήταν εξωφρενικό (π.χ. υπολογιστές με 700 λίρες ακόμα και πάνω από 1500!), ενώ αυτοί οι υπολογιστές απευθυνόντουσαν κυρίως σε εταιρίες και ερευνητικά εργαστήρια. Ένα άρθρο που διάβασε στην εφημερίδα έγραφε ότι, σε πέντε χρόνια θα μπορούσε να υπάρχει ένας υπολογιστής των 100 λιρών.

Φέρνοντας στο μυαλό του τις εικόνες από τις διαφημίσεις των περιοδικών, σκέφτηκε κάτι καταπληκτικό. Να κατασκευάσει τον υπολογιστή που θα «ερχόταν» σε πέντε χρόνια, σήμερα, σε μερικούς μόνο μήνες. Έναν υπολογιστή που θα στοιχίζει λιγότερο από 100 λίρες και θα μπορούσε να μπει σε κάθε σπίτι στη Βρετανία.

Ο Sinclair ως ένας πολύ ενεργός επιχειρηματίας και «εφευρέτης», κάνει το πρώτο «μπαμ» κυκλοφορώντας στην αγορά τον μικροϋπολογιστή ZX80 υπό τη σκέπη της εταιρίας του, Science of Cambridge Ltd το 1980.

Είναι ο πρώτος υπολογιστής στη Μεγάλη Βρετανία που κοστίζει κάτω από 100 λίρες (για την ακρίβεια 99.95 λίρες), ενώ ο ίδιος υπολογιστής διατέθηκε και σε συναρμολογούμενο ΚΙΤ στην τιμή των 79.95 λιρών.

Ο ZX80 διαθέτει μικροεπεξεργαστή Ζ80 χρονισμένο στους 1.25MHz με μνήμη RAM 1Kbyte και ROM 4Kbyte. Ο προγραμματισμός γινόταν στην Sinclair Basic.

Από την άλλη μεριά, το κανάλι BBC ανακοινώνει μια πρωτοβουλία για να κάνει τη Βρετανία, χώρα των υπολογιστών (τη χώρα που θα είχε την καλύτερη γνώση στους υπολογιστές). Η πρωτοβουλία αυτή, αφορούσε σε ένα σχέδιο για την εισαγωγή ενός μικροϋπολογιστή σε κάθε σχολείο, σε συνδυασμό με ένα σχετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα μετέδιδε το BBC. Αυτή η πρόκληση ήταν η πιο μεγάλη που είχαν συναντήσει οι εταιρίες Sinclair και Acorn.

Οι προδιαγραφές για τον υπολογιστή που ήθελε το BBC, ήταν πιο κοντά στον Acorn Atom παρά στον υπολογιστή του Sinclair. O Sinclair τότε όμως, είχε το «πάνω χέρι» στην αγορά με δυνατότητες γρήγορης ανάπτυξης προϊόντων.

Η Acorn τελικά επιλέγεται για το BBC project. Ο Acorn BBC γίνεται πλέον ο «εθνικός» υπολογιστής της Βρετανίας. Ο Sinclair όμως δεν το βάζει κάτω και ετοιμάζει μια γρήγορη απάντηση.


Η απάντηση στην κυκλοφορία του BBC, θα έρθει από την πλευρά της Sinclair με τον ZX Spectrum. Ο ZX Spectrum απευθύνεται σε περισσότερο κοινό (κυρίως σε «οικιακούς» χρήστες), ενώ υποστηρίζεται από δεκάδες παιχνίδια (ο υπολογιστής BBC είχε άλλη στόχευση). Με αυτό το προφίλ, γίνεται ο αγαπημένος υπολογιστής για όλη την οικογένεια. Σύντομα όμως, ο ZX Spectrum θα ξεπεράσει τις ένα εκατομμύριο πωλήσεις.

Αυτό δεν αρέσει καθόλου στην Acorn, η οποία προσπαθεί τώρα να ανταγωνιστεί τον Spectrum. Έτσι, στρέφει το ενδιαφέρον της και εκείνη στους υπολογιστές για το ευρύ κοινό.

Ταυτόχρονα, οι Αμερικάνοι είχαν πλημμυρίσει τότε την παγκόσμια αγορά με πολλούς και αξιόλογους υπολογιστές. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι «οικιακοί» ή αλλιώς home υπολογιστές, είχαν αρχίσει να αποσύρονται στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

Ο Sinclair συνέχισε παράλληλα όλα αυτά τα χρόνια να «εργάζεται» για το ηλεκτρικό αυτοκίνητο, το οποίο κατάφερε τελικά να το κάνει λειτουργικό. Από την άλλη πλευρά, η Acorn είχε αφήσει και αυτή μια σημαντική παρακαταθήκη, αφού είχε σχεδίασε το πρώτο chip μικροεπεξεργαστή ARM που ήταν τύπου RISC και το είχε ενσωματώσει για πρώτη φορά στον υπολογιστή Archimedes το 1986. Τέτοιου τύπου μικροεπεξεργαστές απαιτούσαν λιγότερα τρανζίστορ, ζεσταινόντουσαν λιγότερο, ενώ κατανάλωναν λιγότερη ενέργεια, με αποτέλεσμα να αποτελούν ιδανική λύση για αυτόνομα φορητά συστήματα. Αυτή η φιλοσοφία σχεδίασης χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στα κινητά τηλέφωνα. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, ο Sinclair υπήρξε ένας εξαιρετικά ευφυής εφευρέτης και δημιουργός.

Η Acorn αποτελούσε την «Apple» της Ευρώπης, ενώ ο Sinclair ήταν ο «Ευρωπαίος» Jobs. Έτσι, ο Sinclair και ο Curry από τη Βρετανία και ο Jobs από την Αμερική, υπήρξαν «τρελοί» οραματιστές που «άλλαξαν» τελικά την ιστορία των υπολογιστών.

[ --- ]

Το παραπάνω κείμενο περιέχει αποσπάσματα από το βιβλίο του Παναγιώτη Παπάζογλου με τίτλο "Η θεμελίωση της πληροφορικής". Με στόχο την ανάδειξη της ιστορικής συνεισφοράς αλλά και της θεμελιώδους γνώσης, από τους πρώτους υπολογιστές της δεκαετίας του 1980, ο Παναγιώτης Παπάζογλου έγραψε δύο σχετικά βιβλία. Το πρώτο εκδόθηκε από το Amazon (Αμερική, 2018) και παρουσίαζε κυρίως τους ιστορικούς οικιακούς υπολογιστές, παράλληλα με προσωπικές σχετικές ιστορίες της εποχής. Το βιβλίο αυτό, με τίτλο «Το μικρό μουσείο πληροφορικής, ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο», δεν κυκλοφορεί πλέον και είναι συλλεκτικό. Το 2020 όμως, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα (εκδόσεις Κλειδάριθμος), ένα βιβλίο, το οποίο αποτελεί ένα σημείο αναφοράς, που αναδεικνύει τη γνώση που μας «κληροδότησε» η δεκαετία του 1980. Πρόκειται για τη θεμελίωση της πληροφορικής, μέσα από τους πρώτους υπολογιστές. Το βιβλίο αποτελεί μια «γέφυρα» που ενώνει το παρελθόν με το μέλλον, αφού παρουσιάζει τη βάση των σχετικών τεχνολογιών που χρησιμοποιούμε και που διδάσκονται ακόμα και σήμερα.